جنگل‌ها بی‌صدا می‌میرند
تاریخ انتشار: ۷ آذر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۸۱۲۷۵
به‌گفته کارشناسان اگر روند تخریب جنگل‌ها به همین صورت ادامه داشته باشد، شاید بین ۳۰ تا ۵۰ سال آینده دیگر درختی باقی نماند که بخواهیم به مجموع آنها، جنگل بگوییم.موقعیت جغرافیایی ایران طوری است که کمربند بیابان‌های دنیا از میان آن می‌گذرد. بر همین اساس متوسط بارندگی جهانی ۶۰۰ میلی‌متر است و این رقم در ایران به ۲۳۵ میلی‌متر می‌رسد، یعنی چیزی حدود یک‌سوم متوسط جهانی.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
کسی جنگل را نمی‌بیند
یک درخت بلوط در شرایط ایده‌آل می‌تواند تا ارتفاع ۴۰متر بالا رفته و به‌طور متوسط تا ۶۰۰سال عمر کند. با اینکه جنگلهای زاگرس غیر‌تجاری محسوب می‌شوند اما از نظر حفاظت از منابع خاک تولید محصولات فرعی و ارزش‌های محیط‌زیستی اهمیت منحصر به‌فردی دارند.به‌گفته جابر امینیان، کارشناس حوزه محیط‌زیست، چرای بی‌رویه دام وفعالیت‌های دامداری از‌جمله سرشاخه‌زنی در اواخر تابستان و اوایل پاییز به منظور تهیه علوفه زمستانی دام‌ها ضربات جبران‌ناپذیری به جنگل‌ها وارد می‌کند.وی ادامه میدهد: «عبور و مرور دام در جنگل‌ها موجب سم کوب‌‌شدن خاک می‌شود که در نتیجه آن جابه‌جایی هوا را مختل کرده و ریشه‌ها نمی‌توانند نفس بکشند. دراین حالت به علت سخت شدن خاک با اندک بارندگی سیل عظیمی به راه می‌افتد. ناگفته نماند که قطع درختان و هیزم‌گیری و تجارت زغال بلوط هم یکی از تجارت‌های پرسودی است که پای انسان‌ها را به جنگل‌ها و حتی نقاط بکر زاگرس باز کرده‌است.»
این کارشناس محیط‌زیست تصریح می‌کند: «در زاگرس، عدم زادآوری و خشکسالی در سال‌های اخیر موجب نابودی بلوط‌های این منطقه شدهاست. همچنین نفوذ ریزگردها موجبات ضعف فیزیولوژیک درختان را فراهم آورده به‌طوری که حملات حشرات و عوامل بیماری‌زا به خشکیدگی درختان در جنگل‌ها منجر شدهاست.»براساس اعلام سازمان ملل متحد در هر ۳ثانیه به اند‌ازه یک زمین فوتبال از جنگلهای کره زمین تخریب و نابود می‌شوند. یعنی این کره خاکی در هر ثانیه ۲۵۰۰مترمربع از جنگلهای خود را از دست میدهد.در ایران اما هر ۲۰ثانیه مساحتی به اند‌ازه یک زمین فوتبال از جنگل‌ها نابود می‌شود. گرچه هنوز میزان تخریب جنگلهای کشور به اند‌ازه وضعیت تخریب جنگل‌ها در جهان وخیم نیست اما سرعت کاهش کیفیت جنگلهای ایران بر اثر عوامل انسانی و طبیعی چنان افزایش یافته که موجب نگرانی شدهاست. مقایسه آمار سال ۱۳۹۹ با ۱۳۳۵ سطح جنگلهای ایران نشان میدهد که طی این مدت چند میلیون هکتار از سطح جنگل‌ها کاسته شدهاست.
نیازمند نقشه و مدیریت هستیم
دکتر سیدصالح اسدی، کارشناس جنگلداری و منابع طبیعی در مورد اینکه در حال حاضر چه کاری می‌توان برای جنگل‌ها انجام داد به جام‌جم می‌گوید: «ابتدا باید به روش علمی طرحی جامع از مناطق جنگلی تهیه کنیم که نقشه دقیق هر منطقه جنگلی در آن مشخص شده باشد. در این نقشه باید حد بین عرصه‌های زراعی، مرتعی و جنگلی دیده شود و جنگلهای دست‌نخورده شناسایی شود تا جنگلهای مورد بهره‌برداری را ارزیابی کنیم.»وی با بیان اینکه برای جنگلهای کشور مدیریت واحد و یکپارچه‌ای از مدیران و کارشناسان با تجربه و دردآشنا نیاز است، ادامه میدهد: «مناطق جنگلی را به‌عنوان یک زیست‌بوم واحد، صرفه‌نظر از تقسیم‌بندی‌های استانی، زیرنظر یک مدیریت واحد قرار داده و مدیریت کرده و نقش آنها در هدایت و ساخت زیرساخت‌های حیاتی بیوم‌های پنج‌گانه کشور جدی گرفته شود. در این مسیر باید جوامع بومی و تشکل‌های زیست‌محیطی را در ساختار مدیریت جدید تعریف کرده و برای دستیابی به وضعیت پایدار از رویکرد محدودبخشی به سیاست‌های بین‌بخشی روی آوریم.»اسدی با تاکید بر اینکه جنگل باعث تثبیت خاک، تامین آب و سایر خدمات زیست‌محیطی می‌شود، می‌گوید: «بخش‌های خاک و آب را زیرنظر مدیریت واحد درحفظ جنگل فعال کنیم و ذی‌نفعان جنگل را درسرنوشت جنگل درگیر ساخته وآنان را قانع کنیم که تداوم بهره‌برداری به پایداری وضعیت جنگل وابسته است.»به‌گفته این کارشناس، باید بر عملکرد بخش‌ها، نظارت دقیق داشته و با تخلفات براساس سازوکارهای کارآمد حقوقی و قضایی برخورد شود. ضمن اینکه حتما شبکه‌ای گسترده ازجنگل‌های طبیعی حفاظت‌شده به‌وجود بیاید تا تنوع ژنتیک و گونه‌های نادر در این شبکه مورد حفاظت قرار بگیرد.»
نیازمند مدیریت کارآمد
دانش زیست بوم‌شناختی امروزه با بهره‌گیری از تمامی دستاورهای علمی، اقتصادی و اجتماعی خود را تا سطح بالا‌ترین قوانین جهانشمول ارتقا داده است. این دانش به ما می‌گوید که چگونه با اعمال مدیریت‌های غیرعلمی و ناکارآمد می‌توان یک زیست‌بوم را به‌کلی نابود ساخت یا در مقابل با یاری‌جستن از کار کارشناسی و علمی و اعمال مدیریت صحیح بر منابع، آن زیست‌بوم را فعال و پویا حفظ کرد. تجربه تلخ چند دهه اخیر نشان میدهد که در غیاب مدیریت علمی، منابع طبیعی چگونه سیر قهقرایی به خود گرفته‌اند بسیاری ازعرصه‌های طبیعی کشور رو به نابودی نهاده است. طبیعت‌نابسامان منابع طبیعی در ایران همیشه یکی از مهم‌ترین نگرانی‌هایی است که ذهن طرفداران و کارشناسان محیط‌زیست را به خود مشغول کرده است. فاجعه زمانی قابل تصور است که بدانیم جنگل در مقایسه با کشتزارها، علفزارها و خارستان‌های کویری به ترتیب بیش از ۱۰۰درصد، ۱۶۸درصد و ۵۰۰درصد مناطق یادشده تولید انرژی خالص اولیه کند. به‌عبارت دیگر درحالی که هرمتر‌مربع جنگل معتدل قادر است سالانه ۸۰۰ کیلوکالری تولید خالص داشته باشد، کشتزارهای‌مصنوعی‌وانسان‌ساخت می‌توانند۷۰۰کیلوکالری درهرمترمربع و خارستان‌های کویری فقط ۳۶۰ کیلوکالری درهرمترمربع در طول یک‌سال تولید کنند. مورخان معتقدند که یکی ازمشکلا‌ت عبور لشکریان اسکندر مقدونی، وجود جنگلهای انبوه بوده‌است. به‌عنوان مثال، از اصفهان تا دزفول چنان پردرخت بوده که از راه‌های باریکه جنگل دو نفر همراه با هم قادر به عبور نبوده‌اند.
جنگل‌هایی که جنگل نیستند
جنگلهای ایران وضعیت نامناسبی دارند. البته شرایط جنگل در ایران شبیه دیگر اکوسیستم‌های طبیعی است. زاگرس به‌دلایل متعدد آسیب دیده است و شاید بتوان گفت دیگر امیدی به احیای آن نیست، چون چند دهه است که جنگل به زمین کشاورزی و مرتع تبدیل شدهاست. طغیان آفات، توفان‌‌‌های گردوغبار در کنار بهره‌‌‌کشی کشاورزان و دامداران جنگلهای باستانی را تخریب کرده‌‌‌اند. آنچه درباره جنگل‌ها می‌توان گفت این است که جنگلهای زاگرس اساسا دیگر به معنی واقعی کلمه جنگل محسوب نمی‌شوند. درمنطقه جنگلی زاگرس در طول زمان تغییرات شدیدی رخ داده است و جنگل‌ها به‌شدت تخریب شده‌اند. امروزه به‌جز مناطقی محدود، منطقه جنگلی زاگرس را شاید بتوان نوعی مرتع مشجر نامید. زمان زیادی است که این منطقه از کشور مورد استفاده میلیون‌‌‌ها دام و کشاورزی سنتی در زیر اشکوب درختان جنگلی قرار دارد، به‌طوری‌که درختان و زمین، دیگر توان زادآوری خود را از دست داده‌اند و اگر هنوز هم قابلیت احیا و زادآوری داشته باشند، چرای دام وشخم زمین برای کشاورزی این فرصت را به اکوسیستم برای احیا نمی‌دهد و اگر وضعیت به‌همین منوال پیش برود، آخرین مقاومت‌های این اکوسیستم بی‌همتا در هم شکسته واز بین خواهد رفت وبه تبع آن جریان دائمی رودخانه‌های پرآب غرب کشور هم که بیشتر مدیون کارکردهای آن است ازجریان خواهد افتاد یا به صورت سیلاب‌های مخرب جاری خواهد شد،همان‌طورکه نشانه‌های این تحول رادرسال‌های اخیر دیدیم وبه تلخی‌تجربه کردیم.
نوع جنگل‌ها از ۱۲ میلیون سطح جنگلهای ایران
جنگل انبوه ۱۲%
جنگل نیمه انبوه ۲۳.۹%
جنگل تنک ۵۷.۴%
جنگل ماندآبی ۰.۲%
جنگل دست کاشت ۶.۵%
منبع: جام جم آنلاین
کلیدواژه: تخریب جنگل جنگل درخت طبیعت
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۸۱۲۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نگرانی از هجوم گردوغبار به ۴ استان
بی‌توجهی ترکمنستان به مدیریت کانون‌های بحرانی گردوغبار این کشور در حالی است که یکی از بزرگترین چشمه‌های بحرانی گردوغبار منطقه با ۱۰ میلیون هکتار وسعت، در صحرای قره‌قوم ترکمنستان واقع شده است. این چشمه بحرانی گردوغبار به دلیل جهت باد به سمت ایران، در بهار و تابستان، شهر‌ها و استان‌های شمالی و شمال شرقی ایران را تحت تاثیر قرار میدهد. سال گذشته بود که گرد و غبار صحرای قره قوم ترکمنستان چند روزی آسمان شهر‌های شمالی و شمال شرق را تیره کرد. براین اساس، احتمال تکرار این رویداد در روز‌ها و ماه‌های پیش رو وجود دارد.
به گزارش همشهری‌آنلاین، علی‌محمد طهماسبی‌بیرگانی، دبیرستادملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار از پیگیری‌ها و رایزنی‌ها با طرف‌های ترکمنستانی خبر داد و اعلام کرد: «کانون بحرانی گرد و غبار این کشور تاثیر مستقیم بر ایران دارد و به دلیل اینکه جهت وزش باد به سمت ایران است، شهر‌های شمالی و شمال شرقی ما را با مشکل مواجه می‌شوند؛ در حالی که ترکمنستان از این کانون‌ها تاثیر چندانی نمی‌گیرد. به همین خاطر سالهاست این کشوردر این زمینه بی توجهی می‌کند و با وجودی که چندین مرحله با طرف ترکمنستانی مکاتبه کرده و جلسات مجازی برگزار کرده‌ایم، اما این کشور برای مدیریت کانون‌های بحرانی صحرای قره قوم پای کار نمی‌آید.»
هیات عراقی به زودی در تهراندبیرستادملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغباردر خصوص پیگیری‌ها و اقدامات مشترک ایران و عراق درباره مدیریت گردوغبار کانون‌های بحرانی غرب کشور گفت: «به دنبال تفاهم نامه‌ای که سال قبل با معاون وزیر جهاد کشاوررزی عراق به امضا رساندیم، ۲۳ تا ۲۵ اردیبهشت گروهی متشکل از مدیران و کارشناسان عراقی برای پیگیری و انجام عملیات مشترک در این تفاهم نامه به ایران سفر می‌کنند. همچنین هدف از این سفر این است که طرف عراقی اعلام کند در راستای تفاهم نامه چه اقداماتی را به نتیجه رسانده است. چرا که ما پایلوت‌هایی که تعیین کردیم را با همکاری برنامه توسعه ملل متحد، پیش بردیم و مطالعاتی هم برای تعیین اقداماتی که باید در مناطق پایلوت تعیین شده است در دست تهیه است و تا تیرماه به پایان می‌رسد. با پایان این مطالعات می‌توانیم اقدامات عملیاتی را در دو منطقه پایلوت کشور انجام دهیم.»
برنامه‌های کنترل گرد و غبارطهماسبی درپاسخ به این پرسش که برنامه‌های اجرایی ایران درمناطق تعیین شده پایلوت برای مدیریت گرد وغبار شامل چه اقداماتی است، گفت: «مدیریت و اصلاح مراتع برای اراضی مرتعی، عملیات نهال و بوته کاری، احداث بادشکن زنده و غیر زنده و همچنین استفاده از مالچ‌های زیستی در اراضی ماسه‌ای از جمله اقداماتی است که باید برای مقابله با گرد و غبار در مناطق تعیین شده اجرا کنیم. در واقع نوع اقدامات عملیاتی به شرایط منطقه بستگی دارد.»
دبیرستادملی سیاستگذاری و هماهنگی مدیریت پدیده گردوغبار درپاسخ به اینکه بیشترین نگرانی برای هجوم گرد و غبار به کشور از ناحیه کدام کانون‌های گردو غبار وجود دارد؟ گفت: «با توجه به پراکنش بارندگی‌هایی که داشتیم، نگرانی کمتری از کانون‌های گرد و غبار غرب و جنوب غرب کشور وجود دارد. در مقابل، بیشترین نگرانی از ناحیه چشمه‌های گرد و غبار شرق و شمال شرق (صحرای قره قوم ترکمنستان) است که در بهار و تابستان این نواحی ایران را تحت تاثیر قرار میدهد.»
۵ استان تحت تاثیر گرد و خاک قره قومایران مطالعاتی ذیل برنامه عمل زیرمنطقه‌ای برای شناسایی کانون‌های اصلی گرد و غبار انجام داده است که در این بررسی‌ها مشخص شد یکی از کانون‌هایی که مناطق شمال و شمال شرق ایران را تحت تاثیر قرار داده است، در صحرای قره قوم ترکمنستان واقع شده است که ۱۰ میلیون هکتار وسعت دارد. طوفان‌های گرد و غبار از صحرای قره قوم ترکمنستان، ۴ استان خراسان شمالی، خراسان رضوی، گلستان و مازندران را در فصول بهار و پاییز تحت تاثیر قرار میدهد به طوری که گاهی دید افقی به کمتر از ۱۰۰۰ متر می‌رسد. صحرای قره‌قوم (شن سیاه) بیابانی در آسیای میانه و یکی از بزرگترین کویر‌های شنی جهان است که حدود ۷۰ درصد از مساحت کشور ترکمنستان (۳۵۰ هزار کیلومتر مربع) را پوشانده‌است.
دانشجویان سال سوم دانشگاهها، بورسیه دانشگاه فرهنگیان می‌شوند